Stanisław Piotr Panasewicz pseudonim „Sęp”, „Zmierzch”, „Korab”[1], „Mroczkowski Stanisław”, „Michalski Stanisław”[1], (ur. 19 maja 1922 roku w Bydgoszczy, zm. 23 lutego 1999 roku) – podchorąży Armii Krajowej, architekt, uczestnik konspiracyjnej organizacji polityczno-wojskowej Miecz i Pług.
Biogram
Stanisław Panasewicz był synem Kazimierza i Ewy z domu Karpowicz[2]. Ukończył Gimnazjum Humanistyczne w Bydgoszczy. Po zakończonej Kampanii wrześniowej nie powrócił do Bydgoszczy. Na początku listopada 1939 r związał się przysięgą z grupą konspiracyjną, która stała się częścią organizacji działającej przeciw okupantom jako „Miecz i Pług”. Dwudziestego listopada został aresztowany w Toruniu i osadzony w Forcie VII[Potrzebne źródło], dawniej imienia Tadeusza Kościuszki skąd zbiegł w maju 1940 roku[Potrzebne źródło]. Do końca wojny uczestniczył w różnych akcjach zmierzających do wyzwolenia Polski. Między innymi służył w partyzantce, dowodzonej przez „Pawła” (Giedrojć), „Przemysława” oraz jednostce, dowodzonej przez „Pilota” (Hejnowskiego) w Sulejówku[Potrzebne źródło]. W oddziale dowodzonym przez tego ostatniego przeszedł do Armii Krajowej. Został zaprzysiężony przez „Lombard” we wrześniu 1943 r.[Potrzebne źródło]
Po aresztowaniu i ucieczce został przydzielony do „Poboga” (rotmistrza Karola Wickenhagena[3]) i służył pod jego dowództwem w 1 pułku Szwoleżerów im. Józefa Piłsudskiego do końca akcji „Burza” jako dowódca plutonu karabinów maszynowych[4][5]. Dosłużył się stopnia wachmistrza podchorążego[5]. Był przedstawiony (o czym go poinformował płk Wojciech Borzobohaty i mjr Marian Janikowski „Kmicic”) do Krzyża Walecznych.
Po zakończeniu wojny i prawie jednorocznym pobycie w Polsce przedostał się do 2 Korpusu gen. W. Andersa, gdzie służył w Wydziale Dobrobytu Żołnierza,[Potrzebne źródło] dowodzonym przez ppłk. Antoniego Brochwicz-Lewińskiego. Został przeniesiony z 2 Korpusem do Wielkiej Brytanii i tam służył w dowództwie Western Command (Komenda Zachodnia) pod dowództwem gen. Zygmunta Bohusza-Szyszko.[Potrzebne źródło]
Po przejściu do cywila ukończył architekturę i otrzymał tytuł architekta. W czasie ostatniego roku studiów był prezesem Bratniej Pomocy Studentów Polskich w Londynie.[Potrzebne źródło] Rada Akademicka Szkół Technicznych, powołana dekretem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej po egzaminie nadała mu tytuł Inżyniera architekta. Pracował w Arcon Group jako starszy asystent[Potrzebne źródło] (ang. senior architectural assistant). W roku 1953 pełnił funkcję członka Głównej Komisji Wyborczej[6]. W roku 1956 wyemigrował do Wenezueli (obywatelstwo otrzymał w roku 1960[7]), gdzie pracował nad licznymi projektami urbanistycznymi i architektonicznymi[8][9]. Pełnił funkcję szefa planowania dyrekcji technicznej zespołu budynków Centro Simon Bolivar w Caracas[10][11]. W uznaniu za pracę został mianowany Obywatelem Honorowym stanu Bolívar. Po powstaniu w kraju NSZZ „Solidarność” współorganizował i był Prezesem Solidarności z Wenezueli.[Potrzebne źródło] Wykładał i prowadził prace badawcze na wydziale architektury uniwersytetu Maracaibo w Wenezueli,[Potrzebne źródło] w Londynie na Architectural Association[Potrzebne źródło] i w Polsce na Politechnice Warszawskiej[Potrzebne źródło] i na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie[12]. Odbywał staże naukowe i brał udział w Zjazdach Zawodowych lokalnych i międzynarodowych.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Armii Krajowej
- Medal Wojska
- Odznaka pamiątkowa 2 Korpusu Polskiego
Przypisy
- ↑ a b Targowski 2001 ↓, s. 227.
- ↑ Stanisław Panasewicz - sejm-wielki.pl
- ↑ Ziemianin Karol Wickenhagen, rotmistrz kawalerii, żołnierz AK, który czasie akcji "Burza" był dowódcą szwadronu zwiadowczego w 2 Dywizji Piechoty AK. źródło: wachmistrz Tomasz Wójcik
- ↑ Targowski 2001 ↓, s. 159.
- ↑ a b Garliński 1987 ↓, s. 147.
- ↑ Mianowanie Głównej Komisji Wyborczej. „Dziennik Ustaw RP”. nr 1, s. 8, 1954-01-27.
- ↑ Przyznane obywatelstwa. „Gaceta Oficial De La Republica De Venezuela”. nr 656, 15-12-1960. (hiszp.).
- ↑ „W Caracas jest kilku znakomitych polskich architektów - Górecki, Zawisza, Panasewicz, Sekunda.” – „Przewodnik Katolicki” 21(1964), s. 189-191.
- ↑ Budrewicz 1969 ↓, s. 25.
- ↑ Olgierd Budrewicz. Piramidy Caracas. „Przekrój”, s. 14, 1961-06-11.
- ↑ Budrewicz 1969 ↓, Piramidy Caracas, s. 41.
- ↑ Wydział Artystyczny Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Bibliografia
- Panasewicz Stanisław. Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej Toruń, 2018-03-12, seria: Pomorzanie poza Pomorzem. [dostęp 2021-03-07].
- Jerzy Targowski: Ankieta ostatniego szwoleżera. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia, 2001, s. 238. ISBN 83-7300-048-8.
- Józef Garliński: Pierwszy Pułk Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego 1914-1945. Londyn: Koło 1. Pułku Szwoleżerów J.P., 1987, s. 200. ISBN 0-948668-51-2.
- Olgierd Budrewicz: Spotkania z Polakami. Wydawnictwo Interpprese, 1969, s. 192. OCLC 486829132.
- Własnoręcznie spisany w 1997 roku życiorys, który znajduje się w archiwum AK Muzeum Historyczno-Wojskowego w Toruniu.
Linki zewnętrzne
- Audycja Józefa Garlińskiego. U rotmistrza Wickenhagena relacja podchorążego AK Stanisława Panasewicza o rotmistrzu Karolu Wickenhagenie - dowódcy szwadronu 2 dywizji z okręgu AK Radom-Kielce i jego oddziale. 1963-08-29 w Radio Wolna Europa 1963-1966. [dostęp 27-09-2013]
- Lubelskie Spotkania Plastyczne - 1976
Uwaga: Domyślnym kluczem sortowania będzie „Panasewicz, Stanisław” i zastąpi on wcześniej wykorzystywany klucz „Stanisław Panasewicz”.
Kategoria:Polscy architekci Kategoria:Żołnierze Armii Krajowej Kategoria:Żołnierze Wojska Polskiego na emigracji w Wielkiej Brytanii po II wojnie światowej
